Trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam, việc tổ chức các trò chơi trong dịp Tết Nguyên Đán là một phần không thể thiếu. Các trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui, sự hưng phấn cho mọi người mà còn gắn kết tình cảm gia đình và cộng đồng. Trải qua thời gian, những trò chơi này đã được cải tiến để phù hợp hơn với lối sống hiện đại, nhưng vẫn giữ được tinh thần và ý nghĩa truyền thống.
1. Ném còn (Đá quý trên cao)
Ném còn là một trò chơi truyền thống phổ biến vào dịp Tết, thường được chơi trong ngày mùng 1 và mùng 2 Tết. Trò chơi đòi hỏi người chơi phải ném quả "còn" lên cao để rơi vào cái vòng treo ở trên. Nếu quả còn rơi trúng vào vòng thì người chơi đó sẽ thắng. Ném còn là trò chơi thể hiện sức khỏe, sự khéo léo và độ chính xác của người chơi. Trò chơi này cũng mang một ý nghĩa phong thủy, khi nó tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng trong năm mới.
Hiện nay, mặc dù ít xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày hơn, nhưng ném còn vẫn được lưu truyền qua các hoạt động dân gian truyền thống như Hội Xuân, hoặc được giới trẻ yêu thích đưa vào các buổi team building. Thậm chí, người ta còn sáng tạo thêm một phiên bản hiện đại của trò chơi này bằng cách sử dụng vật liệu khác như bi lăn hoặc bóng nhựa.
2. Trò chơi bài tẩy (Xóc đĩa)
Một trong những trò chơi nổi tiếng nhất của Tết là xóc đĩa. Mặc dù xóc đĩa thường được chơi vào mọi lúc trong năm, nhưng nó trở nên phổ biến hơn vào những ngày lễ hội Tết. Trò chơi này yêu cầu kỹ năng, suy luận và chút may mắn. Người chơi sẽ đặt cược vào một trong hai kết quả: "chẵn" hoặc "lẻ". Sau đó, một người chơi sẽ xóc bốn con sỏi hoặc con xúc xắc trong một cái đĩa nhỏ. Kết quả được xác định dựa trên số lượng con sỏi trắng và đỏ hiển thị bên ngoài đĩa sau khi đã xóc.
Xóc đĩa truyền thống đòi hỏi sự tập trung và khả năng phân tích kỹ càng. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người đã chuyển sang chơi phiên bản online, nơi họ có thể chơi bất cứ lúc nào và ở bất kỳ đâu với bạn bè, gia đình hay đối thủ từ khắp nơi trên thế giới.
3. Chọi gà (Đấu gà)
Chọi gà là trò chơi truyền thống mà người ta nuôi gà chuyên biệt để đấu. Dù không phổ biến như trước, chọi gà vẫn là một trò chơi hấp dẫn, mang đến những trải nghiệm thú vị. Nó đòi hỏi kiến thức về giống gà, sự khéo léo trong việc huấn luyện và kỹ năng quản lý tài chính.
Các buổi chọi gà truyền thống thường diễn ra vào buổi tối, thu hút hàng trăm người xem. Ngày nay, tuy không phổ biến như trước, nhưng trò chơi này vẫn có một cộng đồng fan hâm mộ nhất định. Một số người đã tổ chức các giải đấu online, cho phép người hâm mộ theo dõi trực tuyến và cá cược qua mạng.
4. Đánh đu
Đánh đu là một trò chơi phổ biến vào dịp Tết, thường được tổ chức tại các khu vực nông thôn hoặc làng xã. Trò chơi đòi hỏi một cây đu chắc chắn được treo lên giữa hai cây cao, và người chơi sẽ thực hiện những cú nhảy ngược về phía sau, tận hưởng cảm giác bay bổng. Đánh đu không chỉ là một trò chơi giải trí, mà còn là một biểu tượng của sự may mắn và hạnh phúc trong năm mới.
Ngày nay, dù không còn phổ biến như trước, đánh đu vẫn giữ được giá trị văn hóa và là một phần không thể thiếu trong các hoạt động dân gian truyền thống. Ngoài ra, nhiều khu vui chơi hiện đại đã đưa trò chơi này vào hệ thống, tạo điều kiện cho mọi người có thể thưởng thức một cách an toàn và tiện lợi.
5. Trò chơi cút bắt (Chạy trốn)
Chạy trốn hay còn gọi là trò chơi trốn tìm, là trò chơi phổ biến nhất vào dịp Tết ở Việt Nam. Đây là trò chơi đơn giản nhưng rất hiệu quả để gắn kết mọi người. Người chơi sẽ phải tìm kiếm và bắt những người khác đã trốn kín đáo. Trò chơi này đòi hỏi sự linh hoạt, phản xạ nhanh và khả năng che giấu.
Nhiều gia đình chọn trò chơi này như một phương án thay thế cho việc ngồi quanh TV hoặc máy tính vào những ngày Tết. Thậm chí, một số gia đình đã đưa trò chơi này lên tầm cao mới bằng cách tổ chức các trận đấu lớn, thu hút sự chú ý của hàng trăm người.
6. Trò chơi cờ cá ngựa (Cờ vua Việt Nam)
Trò chơi cờ cá ngựa, hay còn gọi là cờ tướng, là một trò chơi truyền thống được yêu thích rộng rãi. Người chơi sẽ điều khiển những quân cờ để cố gắng "giết" quân của đối thủ, và cuối cùng là quân cờ tướng chủ lực của họ. Trò chơi này đòi hỏi tư duy chiến lược và kế hoạch rõ ràng.
Cờ cá ngựa không chỉ là trò chơi đơn thuần giải trí, mà còn là một hình thức học hỏi và rèn luyện trí tuệ. Ngày nay, nhiều người đã chuyển sang chơi phiên bản online hoặc ứng dụng di động, giúp việc chơi trò chơi này trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
7. Bắn pháo hoa
Trò chơi này có thể không hẳn là "trò chơi", nhưng bắn pháo hoa chắc chắn là một hoạt động không thể thiếu vào đêm giao thừa của Tết. Bắn pháo hoa không chỉ tạo ra cảnh đẹp mắt mà còn mang lại cảm giác hân hoan và hy vọng cho một năm mới tốt lành. Pháo hoa thường được bắn vào lúc giao thừa, khi chuông reo và mọi người tụ tập để chào đón thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới.
Ngày nay, mặc dù việc bắn pháo hoa bị hạn chế do vấn đề an toàn và ô nhiễm môi trường, nhưng pháo hoa vẫn là một biểu tượng mạnh mẽ của Tết. Nhiều địa điểm công cộng vẫn tiếp tục tổ chức các buổi trình diễn pháo hoa để mọi người có thể thưởng thức, dù họ có không thể bắn pháo hoa tại nhà.
Nhìn chung, các trò chơi dân gian vào dịp Tết Nguyên Đán không chỉ mang lại niềm vui, sự gắn kết, mà còn đóng góp quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống Việt Nam. Dù trải qua thời gian và sự đổi thay của xã hội, chúng vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong trái tim mỗi người Việt Nam và là nguồn cảm hứng cho việc tạo ra những phiên bản mới, phù hợp với thời đại.
